Łódź to serce polskiego kina, gdzie z całej Polski przyjeżdżają ci, którzy chcą zostać aktorami, scenarzystami i reżyserami. Do tegoż miasta przybył wówczas legendarny Jerzy Kawalerowicz, twórca wielu popularnych filmów, który dołożył wiele starań, aby wzbogacić polską kinematografię i kształcić kolejne pokolenia filmowców – podaje portal lodz-trend.eu.
O życiu gwiazdy polskiego kina, zrealizowanych filmach i innych ciekawostkach na temat Jerzego Kawalerowicza czytaj w artykule poniżej.
Dzieciństwo przyszłego reżysera
Choć Jerzy Kawalerowicz niemal całe swoje życie spędził w Polsce i jest nazywany rodowitym mieszkańcem tego kraju, jednak przyszły reżyser urodził się na terenie Ukrainy, w małej wsi Gwoździec w województwie stanisławowskim (wówczas należącej do II Rzeczypospolitej). Miał wielonarodową rodzinę – jego matka była Polką, a ojciec miał ormiańskie pochodzenie.
Chłopiec wychowywał się w dostatku – jego ojciec zajmował wysokie stanowisko urzędnicze, był naczelnikiem placówki pocztowej. Jerzy Kawalerowicz chodził do szkoły, zdał niewielką maturę i chciał kontynuować naukę, ale uniemożliwiła mu to II wojna światowa.
W latach okupacji sowieckiej rodzina musiała przenieść się do Stanisławowa (obecnie – Iwano-Frankiwsk). Na edukację i samorozwój nie było czasu – Jerzy musiał szukać możliwości zarobku, aby pomóc rodzinie i utrzymać się w tym trudnym czasie. Przyszły reżyser nie stronił od ciężkich prac – pracował jako ładowacz, magazynier i pomocnik w lokomotywowni.
W 1944 roku rodzina Kawalerowiczów przeniosła się do Krakowa, aby ukryć się przed prześladowaniami Niemców, którzy „polowali” na brata Jerzego – Witolda. Nawet po zakończeniu wojny i włączeniu wschodnich terenów Polski do ZSRR jego rodzina nie wróciła do rodzinnego miasta, lecz pozostała w Krakowie.
W tych latach Jerzy odkrył fascynujący świat sztuki – szczególnie pociągał go teatr i kino. Miasto Kraków oferowało wiele możliwości edukacji artystycznej, z których przyszły reżyser skorzystał – najpierw dostał się na Akademię Sztuk Pięknych, a później odbył kurs przygotowawczy w Instytucie Filmowym.
Od asystenta do reżysera: pierwsze kroki w karierze filmowej
Jeszcze w trakcie studiów Jerzy Kawalerowicz rozpoczął swoją podróż filmową. Jego kariera rozpoczęła się od stanowiska zwykłego asystenta reżysera. Asystował polskim reżyserom, m.in. Leonardowi Buczkowskiemu, Wandzie Jakubowskiej, Stanisławowi Urbanowiczowi i wielu innym.
Ciężka praca i poświęcenie opłaciły się – w 1951 roku Jerzemu Kawalerowiczowi udało się stworzyć własny, niezależny film. Był to socrealistyczny film Gromada, który opowiadał o konflikcie między mieszkańcami pewnej gminy a broniącymi swych interesów kułakami. Film był dość kontrowersyjny i miał bezpośredni motyw propagandowy, ale zdobył nagrodę na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Karlowych Warach.
W kolejnych latach Jerzy Kawalerowicz nakręcił jeszcze kilka filmów w tym stylu. Prawie wszystkie te pierwsze filmy poświęcone były walce klasowej, nierówności, ruchowi robotniczemu i miały wyraźny wydźwięk propagandowy. Nie ma jednak powodu, by winić reżysera za skupienie się na tych tematach – faktem jest, że takie warunki dyktowała ówczesna władza i panujący ustrój. Wszakże to właśnie te pierwsze dzieła otworzyły reżyserowi drogę do magicznego i fascynującego świata kina.
Polska szkoła filmowa i odejście od tematyki socrealistycznej w filmach
W 1955 roku miało miejsce przełomowe wydarzenie w historii polskiego kina: nastąpiła całkowita reorganizacja przemysłu filmowego w kraju i decentralizacja produkcji filmowej. To dosłownie uwolniło ręce reżyserów – mogli wyabstrahować się od tematów dyktowanych przez władze i pogrążyć się w twórczości, odrzucając socrealizm.
W tych samych latach zaczęły wyłaniać się poszczególne zespoły filmowe, m.in. zespół „Kadr”, do którego dołączył Jerzy Kawalerowicz i objął kierownictwo artystyczne. Tym samym dwa lata później udało mu się wypuścić pierwszy film, który nie poruszał tematów socrealizmu.
W latach sześćdziesiątych reżyser skupił się na podejmowaniu współczesnych tematów i problemów nurtujących społeczeństwo. Dzięki temu odniósł sukces nie tylko w Polsce, ale i za granicą, czego najlepszym dowodem był film Pociąg, nagrodzony Złotą Kaczką.
Działalność pedagogiczna i życie w Łodzi
Równolegle z realizacją filmów Jerzy Kawalerowicz rozpoczął pracę pedagogiczną. W 1980 roku został zaproszony do prowadzenia zajęć w słynnej Państwowej Wyższej Szkole Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera, która przez wiele lat należy do czołówki szkół filmowych w Polsce.
Rok później, w 1981 roku, Jerzy Kawalerowicz został wybrany honorowym prezesem Stowarzyszenia Filmowców Polskich. Dwa lata później reżyser został zaproszony do objęcia funkcji przewodniczącego Zespołu ds. Kinematografii. Jednocześnie reżyser kontynuował tworzenie i reżyserowanie własnych filmów.
Obok stanowisk kierowniczych, działalności dydaktycznej i reżyserskiej Jerzy Kawalerowicz był także kierownikiem artystycznym ponad stu filmów różnych polskich reżyserów. Na przykład był zapraszany jako kierownik artystyczny do Andrzeja Munka, Andrzeja Wajdy, Tadeusza Konwickiego i innych.
W październiku 1998 roku słynna Aleja Gwiazd w Łodzi otrzymała kolejną gwiazdę poświęconą Jerzemu Kawalerowiczowi. Nazywany jest jednym z najlepszych artystów w świecie polskiego kina, a jego filmy zawsze były międzynarodowe i europejskie, więc znacznie wyprzedzały swoje czasy. Sam Kawalerowicz często mówił, że ciągle szuka uniwersalnych tematów, bo nie lubi doraźności w sztuce.
Nagrody i wyróżnienia dla reżysera
Jerzy Kawalerowicz stał się polskim reżyserem, którego twórczość jest rozpoznawalna na całym świecie. Na przestrzeni lat za swoją owocną pracę w kinie otrzymał szereg nagród i tytułów honorowych, w tym doktorat honoris causa Uniwersytetu Sorbona II w Paryżu w 1998 roku oraz doktorat honoris causa PWSFTviT w Łodzi w 2000 roku.
Wśród innych wyróżnień otrzymał złoty medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, polską nagrodę za twórczość artystyczną i działalność kulturalną. Ponadto Jerzemu Kawalerowiczowi udało się stworzyć szereg filmów, które zyskały uznanie na całym świecie. Otrzymał za nie również wyróżnienia, w tym nagrodę specjalną na festiwalu w Cannes za Matkę Joannę od Aniołów w 1961 roku. Jeszcze większy rozgłos zyskał jego film Śmierć prezydenta, za który Jerzy Kawalerowicz otrzymał Srebrnego Niedźwiedzia na festiwalu w Berlinie. Inny jego film, Faraon, był nominowany do Oscara.
Jerzy Kawalerowicz mimo zaawansowanego wieku nadal owocnie pracował. Jego ostatnim dziełem był serial telewizyjny Quo vadis z 2002 roku, gdzie pracował jako scenarzysta i reżyser.
Utalentowany reżyser, scenarzysta i wykładowca odszedł w 2007 roku. Jerzy Kawalerowicz doznał udaru mózgu, po którym zapadł w śpiączkę i nigdy nie odzyskał przytomności. Na zawsze jednak wpisał się w historię polskiego kina i stał się wzorem do naśladowania dla kolejnych pokoleń filmowców.
